DEDECIUSkalia

Obszerny dorobek translatorski i eseistyczny Karla Dedeciusa (1921–2016) pozwala uznać założyciela Instytutu Kultury Polskiej (Deutsches Polen-Institut Darmstadt) za najwybitniejszego animatora niemiecko-polskiego transferu kulturowego wszech czasów. Jego ogromny wkład w dzieło upowszechniania dorobku naszych pisarzy w krajach niemieckiego obszaru językowego dokumentuje i popularyzuje m.in. Fundacja im. Karla Dedeciusa (Karl Dedecius Stiftung) z siedzibą we Frankfurcie nad Odrą, której działalność pozwala uznać ją za jedną z najważniejszych organizacji pozarządowych realizujących posłannictwo porozumienia, przezwyciężania uprzedzeń i stereotypów oraz budowania zaufania w relacjach obu naszych narodów. Otwartość i gotowość współpracy sygnalizowana przez kierownictwo Fundacji skłoniły nas do ogłoszenia kilka lat temu założeń projektu naukowego i dydaktycznego DEDECIUSkalia, którego celem jest zapoznanie młodzieży polskiej z wybranymi elementami dzieła tego niestrudzonego tłumacza, badacza i popularyzatora literatury polskiej. Cel ten chcemy osiągnąć poprzez przygotowanie serii publikacji przynoszących artykuły naukowe i materiały dydaktyczne wspomagające proces nauczania języka niemieckiego w naszym szkolnictwie średnim i akademickim, przydatnych także do prowadzenia zajęć, których przesłaniem jest akwizycja szeroko rozumianej wiedzy kulturoznawczej, np. z zakresu polsko-niemieckich relacji literackich. Projekt DEDECIUSkalia realizowany jest z inicjatywy pracowników Zakładu Dydaktyki Literatury oraz Zakładu Translatoryki i Glottodydaktyki w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Centrum Kształcenia Nauczycieli Języków Obcych i Edukacji Europejskiej Uniwersytetu Warszawskiego i Fundacji im. Karla Dedeciusa.

Monografia zbiorowa Myśl translatologiczna i literaturoznawcza Karla Dedeciusa w dydaktyce szkolnej i akademickiej jest kolejnym, po książce Życie i dzieło Karla Dedeciusa w dydaktyce szkolnej i akademickiej (Wrocław 2022), efektem działań zespołu kierowanego przez Katarzynę Nowakowską z Uniwersytetu Warszawskiego, Edwarda Białka i Annę Małgorzewicz z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Ilonę Czechowską z Fundacji im. Karla Dedeciusa. Autorzy poszczególnych rozdziałów monografii to literaturoznawcy (germaniści i poloniści), przekładoznawcy, dydaktycy literatury i języka, kulturoznawcy, pracownicy instytucji kultury i stowarzyszeń związanych z postacią Karla Dedeciusa. Pełni ona funkcję komplementarną wobec pierwszej i prezentuje znaczący wkład Karla Dedeciusa jako teoretyka nauk humanistycznych w rozwój współczesnej traduktologii, krytyki literackiej oraz historii i dydaktyki literatury. Przedmiotem badań są przede wszystkim te jego pisma, które wykazują charakter wypowiedzi stricte teoretycznych. Wyniki tego rodzaju eksploracji – przy uwzględnieniu wielu dotychczas pomijanych jego wypowiedzi – pozwalają ustalić miejsce myśli niemieckiego intelektualisty w europejskim dyskursie translatologicznym i literaturoznawczym XX i XXI wieku. Stan badań nad dziełem Dedeciusa został dzięki temu znacznie poszerzony.

Odbiorcami zamieszczonych w tej monografii materiałów – podobnie jak w przypadku wyników badań opublikowanych w pierwszej edycji ­DEDECIUSkaliów – są nauczyciele języka polskiego i niemieckiego w szkołach średnich oraz nauczyciele akademiccy (germaniści, kulturoznawcy i poloniści). Cel, jaki przyświeca Autorkom i Autorom zamieszczonych tutaj rozpraw i szkiców o Dedeciusie, to zapoznanie młodzieży polskiej z wybranymi elementami dzieła tego niestrudzonego popularyzatora literatury polskiej w krajach niemieckiego obszaru językowego. Mogą być one wykorzystane jako materiały dydaktyczne dla potrzeb nauczania języka niemieckiego i polskiego w szkołach średnich oraz do kreatywnego wykorzystania przez nauczycieli akademickich prowadzących zajęcia tłumaczeniowe a także seminaria dotyczące historii polsko-niemieckich związków literackich.

Autorki i Autorzy poszczególnych rozdziałów monografii przybliżającej życie i dzieło Karla Dedeciusa na potrzeby procesu dydaktycznego zechcą przyjąć wyrazy podziękowania za podjęcie wyzwania, jakim jest pisanie o tym najbardziej opisanym ze wszystkich pośredników między kulturami Polaków i Niemców, za twórcze uczestnictwo w projekcie, którego ukoronowaniem jest ta książka poświęcona pionierowi niemiecko-polskiego transferu kulturowego za „żelazną kurtyną”, ambasadorowi kultury polskiej w niemieckim kręgu językowym.

 

Katarzyna Nowakowska i Edward Białek